1) Bağımsız denetim nedir?
Bağımsız denetim, finansal tabloların ve diğer finansal bilgilerin, geçerli finansal raporlama çerçevesine uygun olarak yapılıp yapılmadığının, kamu ya da bağımsız denetim şirketi dışında başka bir kuruma bağlı olmayan denetçiler tarafından, denetim standartları ve mesleki muhakeme çerçevesinde incelenip, ulaşılan kanaatin bir rapora bağlanma sürecidir.
2) Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerde Genel Şartlar Nelerdir?
Türkiye'de yer alan düzenlemeler çerçevesinde ; Bağımsız Denetime tabi şirketleri iki grup altında toplamak mümkündür.
1- Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar (KAYİK).
2. Aktif toplamı, net satış ve çalışan sayısı olarak belirlenen kriterlere göre belirli büyüklüğü geçen kuruluşlar. Belirli bir büyüklüğü geçen şirketler her yıl Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmektedir.
3) Şirketler neden bağımsız denetim yaptırmalıdır?
Bağımsız denetimi gerekli kılan en önemli neden güvenilir bilgiye duyulan ihtiyaçtır. Güvenilir bilgi toplumdaki çeşitli gruplara değişik yararlar sağlamakta, ekonomik yaşamı düzenlemektedir.
Bağımsız denetim, denetimi yapılan işletmeye aşağıdaki yararları sağlayacaktır:
-Finansal tabloların güvenirliliğini artırır.
-İşletme yönetimi ve işletme çalışanlarının sahtekarlık yapma eğilimlerinin kısılmasına yardımcı olur.
-Bağımsız denetim, denetlenen işletmenin muhasebe kayıtlarındaki maddi hataları ortaya çıkarır ve bu sayede gelirlerin ve giderlerin doğru olarak gösterilmesine yardımcı olur.
-Denetlenmiş finansal tablolar, yönetime finansal tablolarla ilgili olarak tahmin, analiz, denetim ve rapor hazırlama gibi konular üzerinde, geleceğe ait kararların saptanmasında yol gösterici olur.
-İşletmenin iç kontrol sisteminin etkinliğini sağlar.
Bağımsız dış denetim ile güvenilir bilginin sağlanması; sermaye piyasasının sağlıklı ve güven içerisinde işlemesini ve gelişmesini sağlayacaktır.
4) Bağımsız Denetimin İlkeleri Nelerdir?
"a) Mesleki şüphecilik; bağımsız denetçinin, sorgulayıcı bir yaklaşımla, kanıtların geçerliliğini incelemesi ve kanıtların, işletme yönetiminin açıklamaları ve diğer bilgi ve belgeler ile çelişki içinde olup olmadığını değerlendirmesidir.
b) Makul güvence; bağımsız denetim, finansal tabloların önemli bir yanlışlık içermediği konusunda makul bir güvenceyi sağlayacak şekilde tasarlanır. Makul güvence, bir bütün olarak finansal tabloların nitelik ve nicelik bakımından önemli bir yanlışlık içermediğine dair bir sonuca varmada yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtının toplanmasıdır"
5) Bağımsız denetime tabi bir firmanın bağımsız denetimi yaptırmaması sonucu nedir?
Denetime tabi olan şirketler, hazırlanmış olan finansal tablolarının denetimden geçip geçmediğini, denetimden geçmiş ise denetçi görüşünü ilgili finansal tablonun başlığında belirtmek zorundadır. Bu hüküm, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu için de uygulanmaktadır. Denetime tabi olduğu hâlde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, düzenlenmemiş hükmündedir. (TTK Md. 397/2) Bu durumda mali tabloların genel kurul tarafından incelenmesi, tartışılması ve ibrası yapılamaz. Finansal tabloların düzenlenmemiş sayılmasının sonucunda Bağımsız Denetim Yaptırmayan Şirket;
-Kar dağıtamaz
-Sermaye artıramaz, sermaye azaltamaz.
-Birleşme veya bölünme işlemleri yapamaz.
6) Bağımsız denetçi ile sözleşmeyi ne zaman imzalamak gerekmektedir?
"6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 408’inci maddesine göre; kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi genel kurulun görev ve yetkisi dahilinde olup, bu görev ve yetki devredilemez.
Diğer taraftan TTK’nın 409’uncu maddesine göre; şirket genel kurullarının her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde olağan toplantısını veya gerektiği hallerde olağanüstü toplantısını yapması gerekmektedir. TTK’nın 399 uncu maddesine göre, denetçinin genel kurulunca, her faaliyet dönemi ve herhalde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden seçilmesi gerekmektedir.
Ancak faaliyet döneminin geçmiş olması halinde yönetim kurulunun bu konudaki sorumluluğunun devamı kaydıyla istedikleri tarihte sözleşme imzalayabilirler."
7) Bağımsız denetime tabi olan şirketlerin ilerleyen dönemlerde hangi koşullar sonucu bağımsız denetime tabi olmaktan çıkarlar?
Denetime tabi şirketler, tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte denetime tabi olma şartlarından en az ikisine ait sınırların iki hesap döneminde art arda altında kalması durumunda bağımsız denetime tabi olmaktan çıkarlar. Ayrıca denetime tabi şirketler denetime tabi olma koşullarından en az ikisinin sınırlarının %20 veya daha fazla altında kalması durumunda, 2 hesap dönemini beklemeksizin müteakip hesap döneminden itibaren denetim kapsamından çıkarlar.